Биз инсонлар Оилани муқаддас даргоҳ дея таърифлаймиз. Сабаби, мустақил ҳаётга шу даргоҳ остонасидан қадам ташланади.

Шу боисдан ҳам юртбошимиз оила муқаддас урф-одатларимизни ҳимоя қиладиган, ҳаётнинг абадийлиги, авлодлар ворисийлигини таъминлайдиган ва шу билан бирга, ёш авлодга бевосита таъсир кўрсатадиган тарбия ўчоғи эканлигини доимо таъкидлайдилар. Умуман олганда бизнинг давлатимизда оила, инсон манфаати, оналар ва болаларга эътибор биринчи ўринда туради. Тарихга назар солсак фикримиз тасдиқланади:

1997 йил – Инсон манфаатлари йили,

1998 йил – Оила йили,

2000 йил – Соғлом авлод йили

2001 йил – Оналар ва болалар йили;

2012 йил – Мустаҳкам оила йили;

2016 йил – Соғлом она ва бола йили.

Оила тўғрисидаги қонун ҳужжатларининг вазифалари оилани мустаҳкамлашдан, оилавий муносабатларни ўзаро муҳаббат, ишонч ва ҳурмат, ҳамжиҳатлик, бир-бирига ёрдам бериш ҳамда оила олдида унинг барча аъзоларининг маъсуллиги ҳисси асосида қуришдан, бирон-бир шахснинг оила масалаларига ўзбошимчалик билан аралашишига йўл қўймасликдан, оила аъзолари ўз ҳуқуқларини тўсқинликсиз амалга оширишини ҳамда бу ҳуқуқларнинг ҳимоя қилинишини таъминлашдан иборатдир.

Йигит ва қизнинг хоҳиш-иродаси билан қонуний никоҳ жойлардаги фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш органларида тузилади ва давлатимиз герби тушурилган  никоҳ гувоҳномаси уларга тантанали равишда топширилади.

Муқаддас оила даргоҳига пок қадамлар билан кириб келгач, энди ёш эр ва хотин зиммасига ушбу даргоҳни асраб авайлаш, яъни бир-бирига ҳурмат-иззат, вафодорлик, атроф-муҳитга зийраклик билан теран қараш, оилада пайдо бўладиган келишмовчилик ва кичик-кичик жанжалларда сабр-тоқатли бўлиш, асабни, тилни жиловлаш, ота-оналарнинг ҳурматини жойига қўйиш ҳамда болаларни тарбиялаш ва ҳ.з муҳим мажбуриятлар тушади. 

Афсуски, ана шундай ҳаёт синовларига бардош бера олмаётган эр ёки хотинлар жаҳл отига ҳамроҳ бўлиб, муқаддас оилани барбод қилаяпдилар.

Ана шундай оилавий фожеанинг олдини олиш борасида вилоят суди ҳамда вилоят ҳокимлиги хотин-қизлар бошқармаси ўртасида 2023 йили имзоланган меморандиумга кўра, ҳар ҳафтанинг муборак жума куни ҳаётда бўлиб турадиган ўткинчи оилавий можораларни енга олмасдан ажралиш йўлини танлаб олган эр ва хотинларни йиғиб, оилани тиклаш ва мустаҳкамлигини таъминлаш борасида саййи ҳаракатлар давом эттирилмоқда.

Навоий шаҳар ҳокимлиги биносида ташкиллаштирилган навбатдаги йиғилишда 8 та оила билан иш олиб борилди.

Ажралишни истаб қолган эр ва хотинларга мукаммал инсон ёки мукаммал оиланинг ўзи мавжуд эмаслиги (мавжуд бўлганда ҳам жудаям кам фоизни ташкил этишини), жанжал-можораларсиз оиланинг ўзи йўқ эканлиги, ҳамма оилада ҳам қандайдир ўткинчи, вақтинчалик келишмовчилик бўлиб туриши, эр ҳам хотин ҳам сабр-тоқатга дўст бўлиши кераклиги, аччиқ устида, ўйламасдан ажралиш йўлини танлаб эр ва хотин вояга етмаган фарзандларига жабр қилаётгани, ҳаммамиз ҳам оллоҳ-таоло инъоми-гўдаклигимиздан вояга етгунимизга қадар ўз ота-онамизнинг парвариши, меҳрини ҳис этиб, тарбиясини, едирганини, кийинтирганини олиб, кулса кулиб, йиғлашса йиғлаб, бекамукуст уларнинг паноҳида ўсиб улғайганимиз эслатилди, сўнг уларга ажрашишни бироз суриб қўйиб, бир ўйлаб кўришлари учун имконият берган ҳолда жавоб бериб юборилди.

Бу борада Навоий вилоят суди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъатининг ташаббуси билан 2023 йили вилоят суди ҳамда вилоят ҳокимлиги Хотин-қизлар бошқармаси  ўртасида Меморандиум имзоланди.

 Мен бу ҳақида олдинроқ оммавий ахборот воситаларида “мақтаниш”ни истамадим. Чунки, аввал бу саййи-ҳаракатнинг самарасини кўрмоқчи бўлдим.

Вақти келди, чамамда. Тажрибамизни бутун республика бўйлаб  қўллашни тавсия этаман. Тажрибамиз ҳақида ўртоқлашай.

 Ҳар ҳафтанинг жума куни жойлардаги туман, шаҳар хотин-қизлар бўлимлари, МФЙ ҳудуддаги битта МФЙ биносига ажралиш йўлини танлаган эр-ва хотинларни (зарурати бўлганида уларнинг оиласини жар ёқасига келтириб қўйган Ота-Онаси (кўпроқ Онажонларини) ёки акаси, опа-укаси, синглиси, овсини ва ҳ.з.) ларни таклиф қилишади.

Аввал, эр ва хотинларга “Бузилган оила” актёрлар томонидан ижро этилган видеороликни қўйиб беришади. Актёрлар, мактаб ўқувчилари жуда таъсирли иштирок этишганки, томошабинларнинг кўзларида ёш тўлади.

Шунда биз вилоят суди судьялари ишга киришамиз ва отинойилар, психолог ва бошқалар ёрдамида ҳар бир эр-хотин, “оилабузарлар”лар билан аввал биргаликда, кейин алоҳида-алоҳида гаплашамиз. Гаплашишдан аввал, эр ва хотинни диққат билан эшитамиз. Чунки, уларнинг ҳар бири ичидагини чиқариб олиши керакда, шундагина эр ҳам хотин ҳам бизнинг насиҳатларимизни олишади.

Гапириш навбати бизга келганида, оила муқаддаслигини, мукаммал инсон ёки мукаммал оиланинг ўзи мавжуд эмаслигини (мавжуд бўлганда ҳам жудаям кам фоизни ташкил этишини), жанжал-можораларсиз оиланинг ўзи йўқ эканлиги, ҳамма оилада ҳам қандайдир ўткинчи, вақтинчалик келишмовчилик бўлиб туришини, эр ҳам хотин ҳам сабр-тоқатга дўст бўлиши кераклигини, аччиқ устида, ўйламасдан ажралиш йўлини танлаб эр ва хотин вояга етмаган фарзандларига жабр қилаётганлигини, буни ҳозирги видероликда томошо қилишганлигини, ҳаммамиз ҳам оллоҳ-таоло инъоми -гўдаклигимиздан вояга етгунимизга қадар ўз ота-онамизнинг парваришини, меҳрини ҳис этиб, тарбиясини, едирганини, кийинтирганини олиб, кулса кулиб, йиғлашса йиғлаб, бекамукуст уларнинг паноҳида ўсиб улғайганимизни эслатамиз. Кейин уларга савол берамиз, хўш энди нима сабабдан вояга етмаган ўз фарзандларингизнинг кўз ёшларини оқизиб, жажжи юракчаларини ўкситиб, иккингиз икки томонга кетмоқчисиз?  Нима сабабдан уларни Оллоҳ инъоми – меҳрингизни, парваришингизни, кулгуларингизни, қувончингизни туйишдан маҳрум этаяпсиз? Ахир фарзандларингиз ўз ота-онаси билан, паноҳингизни ҳис этиб, битта уйда бекаму-куст яшашни хохлайди. Алимент тўлаяпман деб иддоа қилган Оталарга деймиз. Вояга етмаган фарзандларингизга Сизнинг тўлаётган алимент пулларингиз керак эмас. Улар Сизнинг ўзингизни, меҳрингизни туйиб, Сиз ва ўз Онаси билан бирга битта уйда доимий яшашни истайдилар. Гоҳида бориб кўриб келишингиз уларни ичиктириб, одомови қилиб қўяди.

Фарзандларимни ўзим тарбиялашга қурбим етади, ўзим оталик қиламан, ажрашаман деган Оналарга гапимиз: Она бўлишингиз мумкин, бироқ ҳеч қачон ота бўла олмайсиз, қайнонангизнинг Сизга танбеҳлари мактаб бўлсин, вақти келиб, қайнона бўлганингизда у кишидан олган мактабингизни келинингизга қўллайсиз, қайнона ҳам ўз онангиздай, ҳеч қачон ёмонлик тиламайди, эрингиз яхшию, уни Сизга берган онажони ёмонми деган саволни берамиз.

Шу ўринда бир ҳақиқатни айтмоқчиман. Гоҳида эр ва хотин жудаям гапга кирмаса, бир ҳаракатчан, сўзга уста, ўткир зеҳнли отинойимиз борлар. У чиройли йўсинда иштирокчилардан рухсат сўрайдида, қайсар эр ва хотинни ташқарига олиб чиқади, алоҳида гаплашиб уларни яраштиришга эришади. Шахсан мен бир судья, бир инсон сифатида шу отинойининг маҳоратига қойил  қоламан ва тасоннолар айтаман.

Ибодат Шоймардонова,

Навоий вилоят судининг судьяси